Buurtzorg: het mycorrhiza van de zorgsector
Stel je een wereld voor waarin de gezondheidszorg draait om mensen, waarin autonomie en vakmanschap centraal staan, en waarbij de focus ligt op zorgverlening van hoge kwaliteit in plaats van op bureaucratische rompslomp. Deze visie wordt werkelijkheid dankzij Buurtzorg, de thuiszorgorganisatie in Nederland die het traditionele managementdenken achter zich heeft gelaten en in plaats daarvan een gedecentraliseerd, mensgericht model heeft omarmd.
Jos de Blok’s roep om verandering
Jos de Blok, oprichter van Buurtzorg, is een pionier in de zorgsector. Hij heeft de noodklok geluid over wat hij ziet als een groeiende crisis in de publieke sector, gevoed door wat hij 'New Public Management' noemt. Dit managementdenken, dat sinds de jaren 80 zijn intrede heeft gedaan in de publieke sector, heeft geleid tot een veelkoppig monster van verlies van autonomie en vakmanschap bij medewerkers, stijgende kosten, en een afname in de kwaliteit van dienstverlening.
New Public Management richt zich op efficiëntie boven alles. Het meet succes niet in termen van resultaten en kwaliteit, maar eerder in termen van kostenbesparing en meetbare doelstellingen. Dit heeft geleid tot een wildgroei aan managementfuncties en bureaucratie, waarbij de essentie van vakmanschap en autonomie verloren is gegaan.
Jos de Blok wijst op voorbeelden in verschillende publieke sectoren, zoals de politie en het onderwijs, waar het invoeren van managementstructuren heeft geleid tot een afname van de effectiviteit en tevredenheid van medewerkers. Het managementdenken heeft het vakmanschap verdrongen en ervoor gezorgd dat beslissingen van bovenaf worden opgelegd, zonder ruimte voor de expertise en intuïtie van professionals.
Het mycorrhiza van decentrale zorg
In deze wereld van managementdenken en bureaucratische rompslomp is Buurtzorg als een mycorrhiza in de zorgsector. Een mycorrhiza is een natuurlijk en decentraal partnerschap tussen schimmels en bomen, waarbij beide partners profiteren. Buurtzorg heeft een vergelijkbare benadering aangenomen in de zorg. Het heeft de hiërarchische structuren en het managementdenken achter zich gelaten en in plaats daarvan ingezet op decentrale, zelfsturende teams van wijkverpleegkundigen.
Elk team van Buurtzorg is als een individuele boom in het mycorrhiza. Ze hebben autonomie, verantwoordelijkheid en vrijheid om te beslissen welke zorg hun patiënten nodig hebben. Deze aanpak heeft geleid tot meer betrokkenheid, betere kwaliteit van zorg en een afname in bureaucratie en overheadkosten.
Een toekomstscenario voor de zorg
Stel je nu eens voor dat dit concept van decentrale, zelfsturende zorgteams zich verspreidt over de hele gezondheidszorgsector. Een wereld waarin professionals de ruimte krijgen om te doen wat ze het beste achten voor hun patiënten, waar autonomie en vakmanschap hoog in het vaandel staan. Dit is een wereld waarin managementstructuren zijn getransformeerd tot coachende rollen, waar medewerkers zich gewaardeerd voelen en betere zorgresultaten worden behaald.
Deze visie op de toekomst gaat nog verder dan wat Jos de Blok voorstelt. Hij pleit voor een overheid die twintig jaar vooruit kan kijken, maar misschien is het tijd om minstens zeventig jaar vooruit te denken. Een overheid die niet alleen ruimte biedt aan innovatieve zorgmodellen zoals Buurtzorg, maar ook aan de veranderende behoeften en verwachtingen van patiënten en zorgverleners.
Toekomst van gezondheidszorg
Buurtzorg is een voorbeeld van hoe een gedecentraliseerde aanpak in de zorgsector kan leiden tot positieve veranderingen. Het analogie van het mycorrhiza illustreert hoe samenwerking en symbiose tussen zorgverleners en patiënten kunnen bijdragen aan een gezondere en mensgerichte zorg. De toekomst van de gezondheidszorg ligt in het omarmen van dit model, waarbij autonomie en vakmanschap hoog in het vaandel staan en waarbij de focus ligt op de behoeften van patiënten.